Selo spalo na četvoro Srba: Povratnici u Ljuboždi opstaju zahvaljujući srpskom inatu i krstovima iz 3. veka

Foto: N.Zejak

Na petom kilometru od centra Istoka, u čijem urbanom delu živi samo prota Nebojša Sekuliić sa porodicom uz dvojicu Srba u Ljug bunaru, je povratničko srpsko selo Ljubožda. U nekada čisto srpskom selu od predratnih 350 domaćinstava "po selu se na smenu vrti svega četvoro Srba", istrajavajući u nameri da koliko toliko sačuvaju dedovinu i ostave je naslednicima.

Počev od 2017. godine, do danas je izgrađeno 17 povratničkih kuća površine po 45 kvadrata, ali u njima izuzev u letnjim danima u jednoj - dve kuće nije se čuo glas osobe mlađe od 60 godina.

Preporučujemo

"Ovo je selo u kome je svako domaćinstvo bilo na meti onih kojima smo po tradiciji i po našem srpskom običaju pružali koru hleba kako bi im porodice preživele i opstale u godinama nemaštine i gladi", priča za Telegraf rs. Radomir Ristić jedan od dvojce Srba koji će se počev od ponedeljka u narednih desetak dana vrteti po selu osmatrajući i čuvajući zaključane kuće od lopova i kriminalaca.

Teško je, veli, rečima opisati tugu i bol koji svaki od raseljenih Srba rođenih u Ljuboždi oseća pri ulasku u rodno sleo jer na svakom koraku vidi opljačkane i do temelja razidane kamene kuće u kojima su srpske familije ,bar ako je suditi po pamćenju u kamenim krstovima na groblju, poslednjih 300 godina opstajale, rađale se i gazdovale.

"Nema doma koji nije sravnjen sa zemljom. Čak su nam i sedam novosagrađenih kuća obili i opljačkali", dodaje Radomir i kaže da su njemu iz dvorišta ukrali traktorske pluogove i pet metara drveta, a iz spavaće sobe koja je bila pod duplim ključem trimer za košenje trave.

Obijanje i pljačkanje kuća je postala svakodnevnica iako je celo povratničko naselje pokriveno video nadzorom, koji kako kaže Marinko Blagojević više služe onima u čije se ime događaju i sprovode pljačke da vide ima li koga od Srba u kućama ili su trenutno izašli iz sela.

Oranice površine od nekoliko hiljada hektara Srbi ne zasejavaju jer ubranu letinu i žito nemaju kome da prodaju niti ko hoće od njih da kupi jer su, kako veli Blagojević, svesni da bi na taj način pomogli opstanku Srba na svojim ognjištima.

Povratnici su, kako on kaže, prozreli nameru dojučerašnjih komšija da zatru svaki trag o postojanju srpstva, posebno posle izmišljene i ciljane optužbe Hakije Pepaja da je Žarko Zarić, predvodnik povratka u Ljuboždu, navodno počinio ratni zločin.

"Rodio se ili da kažem oživeo srpski inat u svakom od nas i stvorena klima apsolutnog jedinstva i odlučnosti da moramo opstati i dedovinu ostaviti nekim budućim generacijama", veli on navodeći da stoji uverenje i ubeđenje da je opstanak moguć i izvestan, ali je potrebno vreme da prođe "sila" dojučerašnjih bezemljaša i nadničara.

O zulmu ne samo nad živim već i nad mrtvim Srbima svedoče polomljeni nadgrobni spomenici, postavljani u periodu posle drugog svetskog rata. Naime, na groblju u centru sela, koje su povratnici ogradili sprečavajući da se po grobištima napasa stoka, opstali su samo spomenici-kameni ksrtovi, među kojima kako su to arheolozi pre 1999. godine utvrdili ima onih koji datiraju iz 3. veka.

Iz trećeg veka datiraju i ostaci crkve udaljeni od česme izvornjače dvadesetak metara i kamene stene svedočanstva srpskog trajanja, na kojoj su,  kako ističe Blagojević, bila ispisana imena svih Ljuboždana mlađih od 18 godina.

Albanci koji nastoje da zadrže kakve-takve prijateljske odnose sa povratnicima preneli su im da je "izvornjak" juna meseca 1999. godine dva dana posle progona Srba bio presušio zbog čega su zatražili i dobili gradsku vodu.

"Nisu smeli da diraju izvorište.Verovali su da "izvornak" kao i zapis koji je izrastao iz temelja crkve donose zlo, a o tome svedoči i to što je na groblju jula meseca 1999. godine stradalo jedno abansko dete",prenosi on i kaže da je dete stradalo tako što je na njega palo stablo kruške stare više od stotinu godina na groblju koju je njegov otac ,čije ime ne želi da izgovori, počeo da seče.

Mogu, poručiše njih dvojica, da poseku sve, da pokradu i odnesu, ali neće poneti i ne smeju krstove svedočanstvo vremena i pripadnosti, kao ni kosti predaka koje čuvaju kamene ploče koje su "pilama" sekli i obrađivali onovremeni Srbi, preci danas silom prognanih Ljuboždana.

(Telegraf.rs/N. Zejak)

.