Ovo je jedan od najpopularnijih suvenira koje Srbi kupuju na letovanju: Krije tajnu staru 5.000 godina

Gotovo je nemoguće putovati Mediteranom i “promašiti” ovaj simbol. Visi sa retrovizora taksija u Atini, krasi izloge prodavnica u Istanbulu, a tokom poslednje decenije pronašao je put i do modnih pista.

Naravno, govorimo o plavom oku, poznatom kao nazar ili tursko oko, jednom od najpopularnijih suvenira za turiste, najčešće u Turskoj i Grčkoj.

Preporučujemo

Koreni iz drevne Mesopotamije

Ipak, plavo oko nije tek običan suvenir ili modni dodatak. To je amajlija sa istorijom dugom hiljadama godina, a za koju se veruje da štiti od nečega mnogo starijeg i zlokobnijeg - “uroka zlog oka”.

Pre nego što je postojao zaštitni amulet, postojao je strah. Verovanje u “zlo oko” staro je više od 5.000 godina i vuče korene iz drevne Mesopotamije. Arheolozi u Siriji, na području jednog od najstarijih gradova na svetu - Tel Braka - pronašli su apstraktne idole od alabastera sa urezanim očima koji datiraju iz 3300. godine pre nove ere.

Koncept je jednostavan i duboko ukorenjen u ljudskoj psihologiji - veruje se da osoba koja postigne veliki uspeh, bogatstvo ili sreću automatski izaziva zavist drugih. Ta zavist može se, prema verovanju, manifestovati kao moćna kletva bačena kroz “zlonameran pogled”, koja donosi nesreću, bolest, pa čak i smrt.

Drevni grčki pisac Heliodor ovako je sažeo tu ideju: “Kada neko pogleda ono što je izvanredno zavidnim okom, ispuni okolnu atmosferu pogubnim svojstvima i prenese sopstvena otrovna isparenja na onoga ko mu je najbliži”.

Foto: Shutterstock

Zašto baš plava boja?

Kako bi se odbranili od ove nevidljive pretnje, drevni narodi stvorili su amajliju u obliku oka koja bi, kako se verovalo, “uzvratila pogled” i odbila kletvu. Najpoznatija među njima je turski nazar boncuğu - staklena perla sa koncentričnim krugovima tamnoplave, bele, svetloplave i crne boje, prenosi Net.hr.

Zašto baš plava boja? Jedno od zanimljivijih objašnjenja dao je grčki filozof Plutarh, koji je tvrdio da su plave oči u mediteranskom i bliskoistočnom regionu bile genetska retkost.

Zbog toga se verovalo da ljudi svetlih, a posebno plavih očiju, imaju najveću moć da bacaju uroke - svesno ili nesvesno. Plava boja amajlije postala je svojevrsni štit protiv te retke i moćne pretnje.

Drevni Egipćani su svoje amajlije sa Horusovim okom povezivali sa božanskim silama, dok su rana turkijska plemena smatrala plavu bojom simbolom svog nebeskog božanstva - Tengrija.

Foto: Shutterstock

Ako se plavo oko ošteti?

Najjeziviji deo verovanja se odnosi na ono što se dogodi kada se amajlija ošteti. Ako nazar pukne ili se razbije, to se ne smatra lošim znakom. Naprotiv, veruje se da je amajlija tada ispunila svoju funkciju - apsorbovala je izuzetno snažan urok koji vam je bio upućen i “žrtvovala” se radi zaštite.

U tom slučaju, kako se veruje, amajliju treba odmah zameniti novom kako bi zaštita ostala neprekinuta

Na kraju, treba istaći da brojni arheološki i istorijski nalazi potvrđuju rasprostranjenost verovanja u “zlo oko” i njegovu duboku ukorenjenost u različitim civilizacijama, ali da ne postoje naučni dokazi da amajlije zaista funkcionišu kao zaštita od nesreće, bolesti ili kletvi.

Ipak, njihova simbolika i kulturna snaga i dalje ostaju živi deo svakodnevice u mnogim delovima sveta.

(Telegraf.rs)