Tragična sudbina kapetana Kuka: Oplovio je planetu, otkrivao nove zemlje, ubili su ga ljuti domoroci

Foto: youtube/History Files

Dana 14. februara 1779. godine, domoroci sa Havaja ubili su čuvenog kapetana Džejmsa Kuka, velikog engleskog istraživača i navigatora, tokom njegove treće posete ovoj pacifičkoj ostrvskoj grupi, piše „History“. Prethodno, geodet Kraljevske mornarice Džejms Kuk je 1768. godine postavljen za zapovednika kraljevskog istraživačkog broda „Endeavour“.

Kuk je predvodio ekspediciju koja je odvela naučnike na Tahiti kako bi ubeležili putanju planete Venere. Godine 1771. Kuk se vratio u Englesku, nakon što je istražio obale Novog Zelanda i Australije i oplovio Zemlju.

Preporučujemo

Velika misija na južnom Tihom okeanu započeta je 1772. i tokom naredne tri godine Kuk je istraživao područje Antarktika, zacrtao nove Hebride (danas Vanuatu, prim. prev.) i otkrio Novu Kaledoniju. Kuk je 1776. ponovo otplovio iz Engleske kao komandant brodova „Resolution“ i „Discovery“, a u januaru 1778. prvi put je posetio Havajska ostrva. Možda je bio prvi i Evropljanin koji je ikada posetio Havaje, koje je nazvao „Sendvič ostrva“ u čast jednog od svojih pokrovitelja - Džona Montaga, grofa Sendviča.

Kuka i njegovu posadu dočekali su očarani Havajci, koji su se divili velikim brodovima Evropljana i njihovom upotrebom gvožđa. Kuk je trgovao metalom kako bi osigurao svoje brodove, a njegovi mornari su trgovali metalnim ekserima - nudili su ih u zamenu za seks.

Čuvenom kapetanu besna rulja došla glave

Brodovi su nakon toga otplovili ka severu kako bi tražili zapadni kraj severozapadnog prelaza od Severnog Atlantika do Tihog okeana. Skoro godinu dana kasnije, Kukovi brodovi vratili su se na Havaje i pronašli sigurnu luku u zalivu Kealakekua.

Sumnja se da su Havajci pridavali religiozni značaj prvom boravku Evropljana na njihovim ostrvima. Zaliv Kealakekua smatran je svetom lukom Lonoa, boga plodnosti Havajaca, a u vreme Kukovog dolaska lokalno stanovništvo je bilo angažovano na festivalu posvećenom Lonoi. Kuk i njegovi sunarodnici dočekani su kao bogovi i narednih mesec dana iskorišćavali su dobru volju Havajaca. Njihovi odnosi su po prvi put postali napeti nakon što je jedan od članova posade umro, jer je njegova smrt pokazala da su i Evropljani smrtnici.

Kapetan Džejms Kuk, slavni britanski moreplovac. Foto: Wikimedia Commons/National Maritime Museum, United Kingdom

Dana 4. februara 1779. godine, britanski brodovi su otplovili iz zaliva Kealakekua, ali su surove morske oluje oštetile gornji deo broda „Resolution“ i nakon samo nedelju dana na moru ekspedicija je bila prinuđena da se vrati na Havaje.

Havajci su dočekali Kuka i njegove ljude kamenicama; zatim su ukrali čamac sa „Discovery-ja“. Pregovori sa kraljem Kalaniopuom o povratku čamca propali su nakon što je niži havajski zapovednik ubijen, a rulja Havajaca se sjatila na Evropljane.

Kapetan i njegovi ljudi pucali su na ljute Havajce, ali ubrzo su bili savladani i samo nekoliko njih je uspelo da pobegne do broda „Resolution“. Među njima nije bio i kapetan Kuk kojeg je rulja ubila. Nekoliko dana kasnije, Englezi su se osvetili paljbom ka obali iz svojih topova i musketa, ubivši tridesetak Havajaca.

Dva broda su se na kraju vratilia u Englesku.

(G.S.)