Zašto je ova puška omiljeno oružje masovnih ubica u SAD? Evo zbog čega je posejala toliko mnogo smrti

Jurišna puška AR-15 korišćena i u najnovijoj u dugom nizu masovnih pucnjava SAD, kada je Šejn Tamura sejao smrt po poslovnoj radi u njujorškom Midtaunu. Hicima iz te puške ubio je pet i ranio šest osoba, a onda presudio sebi.

Jurišna puška AR-15, koju je američka vojska koristila u svakom ratu još od Vijetnama, korišćena je i kao oružje za ubistva u nekim od najstrašnijih masovnih pucnjava. AR-15 je korišćen da se ubijaju i sakate nedužni ljudi u osnovnoj školi Sendi Huk u Njutaunu (Konektikat), u bioskopu u Aurori (Kolorado) i na proslavi na radnom mestu u San Bernardinu (Kalifornija).

Naravno, nije trebalo da bude tako, piše CNN.

AR-15 je razvio Judžin Stoner, bivši marinac, za kalifornijski startap iz 1950-ih koji se zvao Armalajt (ArmaLite).

AR ne znači "jurišna puška", već je skraćenica za Armalajt, proizvođača kog su tokom decenija kupovale i prodavale različite kompanije za proizvodnju oružja, a koja i danas proizvodi AR-15.

Jurišnu pušku kao oružje izumeli su nacisti pod naviyom šturmgever (sturmgewehr). Sovjetski inženjer Mihail Kalašnjikov nastavio je sa daleko naprednjim AK-47, koji se po njemu popularno zove "kalašnjikov" i koji je danas najrasprostranjenija jurišna puška na svetu. Robusni AK, s okvirima od 30 metaka, bio je konkurencija američkoj vojsci tokom Hladnog rata.

Stonerov AR-15 bio je američki odgovor na Vijetkong i Severnovijetnamsku armiju. Prerađen je u M-16 - laganu pušku sa plastičnim kundakom i neobičnom ručkom na vrhu, koja je koristila relativno male metke (kalibar .223). Niko dotad nije video ništa slično.

Puške nisu trebalo da izgledaju tako. U svojoj knjizi "Oružje" novinar New York Times-a Si Džej Čivers opisuje M-16 kao "sintetički futurističku".

"Za njene pristalice, AR-15 je bila oličenje novog načina razmišljanja. Kritičari su je videli kao ružnu igračku", napisao je Čivers.

M-16 su koristili američki vojnici u Vijetnamu. Isprva je bila ozloglašena jer bi se zaglavljivala tokom borbe, ali je tokom godina evoluirala u moderno vatreno oružje koje favorizuju i vojnici i civili.

Puške u stilu AR-15 danas proizvodi mnogo kompanija i one dolaze u raznim oblicima i veličinama. Američki vojnici i marinci često dobijaju AR-15 od kompanije Kolt (Colt), koja proizvodi M4 - kraću, zdepastiju verziju M-16.

Smit & Veson (Smith & Wesson) je takođe poznat proizvođač, sa svojom M&P (vojna i policijska) linijom AR-15 pušaka. Kompanija Danijel Difens (Daniel Defense) takođe proizvodi AR-inspirisane puške za vojsku i policiju. Među proizvođačima oružja ovog tipa su još i Šturm Ruger (Sturm Ruger), Remington, Bušmaster (Bushmaster), Senčuri Arms (Century Arms), Stag Arms i mnogi drugi.

Civilima se AR-15 dopadaju ne samo zato što su legalne u mnogim američkim saveznim državama, već i zato što imaju ozbiljnu vatrenu moć i lake su za upotrebu. Imaju mali trzaj, što pomaže preciznosti.

Ljubitelji oružja, koji često pucaju rekreativno na streljanama, nazivaju AR-15 "modularnim" jer se lako mogu modifikovati uz mnoštvo dodataka - uključujući nišane, prigušivače, drške, dvonošce, nosače za kaiš, svetla, bajonetske priključke i šine poput Lego kockica za kačenje još više dodataka.

Još važnije, AR-15 može koristiti okvire velikog kapaciteta, a koji se definišu kao svaki koji ima više od 10 metaka. Oni su ilegalni u Njujorku, Konektikatu i još nekoliko saveznih država, ali legalni u većini.

Okviri u obliku banane obično sadrže 30 metaka, što ih stavlja u istu ligu s AK-47. Kompanija TorkMag iz Floride pravi i veće - sa 35 ili 50 metaka. Bubanj-okviri mogu imati i do 100 metaka, poput onog koji je koristio Džejms Holms, koji je 2012. godine u bioskopu u Koloradu pogodio 82 osobe, od kojih je 12 ubio.

Nažalost, kompaktna, laka smrtonosnost AR-15 učinila je ovu pušku oružjem izbora u masovnim pucnjavama, zaključuje CNN.

Prema rečima jednog entuzijaste za AR-15 na konzervativnom sajtu koji podržava Drugi amandman, Bearing Arms, "popularnost AR-a delimično se može pripisati činjenici da je to poluautomatska verzija puške koju koriste muškarci i žene u vojsci ." Za one koji imaju vojnu ili policijsku pozadinu, ili poznanstva u tim krugovima, AR-15 predstavlja "konfiguraciju s kojom su upoznati i u kojoj uživaju da pucaju".

Quartz objašnjava njegovu privlačnost malo drugačije. "Iako ne može da zasipa mecima kao mitraljez u filmovima, on se brzo puni, što omogućava strelcima da pucaju onoliko brzo i često koliko brzo mogu da povuku obarač", piše Fortune.

U suštini, AR-15 je višenamenska puška civilnog ranga koja se odlikuje lakoćom upotrebe, snažnom vatrenom moći i izvesnim kulturološkim i estetskim statusom u SAD.

Newsweek napominje da je FBI 2013. godine sproveo rekordan broj provera prošlosti potencijalnih vlasnika oružja - čak 21 milion zahteva. Skok u proverama i prodaji oružja usledio je nakon reizbora Baraka Obame za predsednika SAD i najava strožijih zakona o oružju nakon masakra u bioskopu u Aurori u julu 2012. i masakra u osnovnoj školi Sendi Huk u decembru iste godine. Iako nisu svi zahtevi za kupovinu bili za AR-15, razne statistike pokazuju da u SAD ima između 5 i 10 miliona jurišnih pušaka.

Prema podacima britanskog The Guardian-a, podaci američkog Biroa za alkohol, duvan, vatreno oružje i eksplozive pokazuju da je za domaće tržište od 2000. do 2010. proizvedeno nešto više od 2 miliona pušaka od strane osam vodećih proizvođača, što "može značiti da oko 20% pušaka proizvedenih u SAD predstavljaju oružje u stilu AR-15".

Na vrhuncu popularnosti 2013. godine, potražnja i ponuda su dovele cene AR-15 pušaka do 2.000 dolara, dok su se dodaci i municija takođe znatno poskupeli. Danas se poluautomatska taktička puška Colt LE6920 prodaje po ceni od 999,99 dolara u prodavnici Cabella’s. Slična, jeftinija Hi-Point poluautomatska karabinska puška prodaje se u istoj radnji za 269,99 dolara.

Relativno jeftin, lako dostupan, visoko prilagodljiv i lako modifikovan (bilo legalno, bilo u potpuno automatsko oružje), razlozi za popularnost AR-15 su očigledni.

Reuters navodi kontradiktorne statistike o tome koliku odgovornost jurišne puške zapravo snose za oružano nasilje. S jedne strane, "takozvane jurišne puške čine mali procenat od 30.000 godišnjih smrtnih slučajeva od vatrenog oružja u SAD", ali "korišćene su u najmanje 10 masovnih pucnjava od 2011. godine, prema bazi podataka magazina Mother Jones".

S druge strane, članak kasnije ukazuje na to da se "jurišne puške retko pojavljuju na mestima ubistava. Pištolji su činili najmanje 48% svih ubistava između 2010. i 2014, prema podacima FBI, dok su puške - kategorija u koju spadaju i tradicionalne duge cevi - činile 2,4%". U međuvremenu, broj žrtava uboda nožem bio je oko četiri puta veći.

AR-15 je naročito lako nabaviti na Floridi. Prema Quartz-u, Florida ima "obavezan period čekanja od tri dana između kupovine i preuzimanja pištolja", ali "nema perioda čekanja za oružje koje zahteva dve ruke za držanje (kao što je AR-15)".

"Popularno" oružje za masovna ubistva

Jurišna puška AR‑15 je korišćena u polovini od deset najsmrtonosnijih masovnih ubistava u SAD-u, uključujući:

• Masakr u školi Sandy Hook (2012.): 26 mrtvih (20 dece uzrasta 6–7 godina i 6 odraslih zaposlenih u školi), napadač Adam Lanza je nakon toga izvršio samoubistvo;
• Masakr u Las Vegasu (2017.): 60 mrtvih u pucnjavi tokom muzičkog festivala, napada; pucao sa 32. sprata hotela Mandalay Bay - najsmrtonosnija masovna pucnjava u modernoj istoriji SAD<
• Napad u crkvi u Saterlend Springsu (2017.): 26 mrtvih, napadač Devin Patrik Keli otvorio vatru tokom nedeljne mise u baptističkoj crkvi u Teksasu;
• Masakr u školi Marjory Stoneman Douglas, Parkland (2018.): 17 mrtvih, napadač Nikolas Cruz, bivši učenik škole, ubio učenike i osoblje; 
• Masakr u školi Robb Elementary, Uvalde (2022.): 21 mrtav (19 učenika i 2 učiteljice), napadač Salvador Ramos ubijen nakon više od sat vremena čekanja policije da reaguje.

Prvo zabeleženo korišćenje AR‑15 u masovnom pokolju bilo je u incidentu u Krandonu, Viskonsin, 2007. godine, kada je ubijeno sedam osoba među kojima i napadač.

(Telegraf.rs)