Manastir Devič podignut na mestu šuplje bukve u kojoj je živeo Sveti Joanikije: Kratka priča iz istorije srpskog Kosova

Pravoslavni vernici u dreničkom manastiru Devič na Kosovu i Metohiji. Foto: Wikimedia Commons/Dozetdarko

Drenica prvi put se pominje u petnaestom veku, tačnije 1413. godine kada je oblasti gospodar Kosova Đurađ Branković, sa svojom majkom Marom, najstarijom kćeri kneza Lazara i kneginje Milice, te sa braćom Grgurom i Lazarom, pretvorio selo Dobroševce u metoh svetogorskog manastira Svetog Pavla.

Preporučujemo

Drenica se istorijski delila na dve župe koje je u planini Devič vezivao niži tok reka Kline i Drenice, i gde se nalazi manastir Devič, zadužbina pomenutog Đurđa iz 1434. godine, kada je već postao despot nakon smrti Stefana Lazarevića.

Manastir je podignut na mestu na kojem se do tog trenutka nalazila jedna šuplja bukva u koju se smestio pustinjak Joanikije, danas slavljen kao Sveti Joanikije Devički, čovek rodom iz Zete ili Dalmacije, koji je napustio svoj dom i povukao se u Crnu Reku, gde se tokom trinaestog stoleća podvizavao prepodobni Petar Koriški. Ali, kako je glas o njemu počeo da se širi narodom, i kako je narod počeo da nagrće da ga vidi, on je pobegao i sakrio se u gustu Devičku šumu. U pomenutu šuplju bukvu koja je postala njegov dom.

Vernici ulaze u obnovljeni manastir Devič koji se nalazi u Drenici. Foto: Tanjug/Boki

Da li je manastir dobio ime po planini, ili je pak planina dobila ime po manastiru, ne znamo pouzdano. Znamo da postoji narodno predanje, koje često krije neku klicu istine (neretko i punu istinu), da je Joanikije, inače čuven po sposobnosti da leči „besomučnike“, iscelio poludelu kćer despota Đurđa, te da je ovaj u znak zahvalnosti digao tu zadužbinu. Kćer je bila devica, te navodno otuda dolazi ime svetinje.

Njen katolikon, odnosno glavna crkva, posvećena je Vavedenju Presvete Bogorodice. U pitanju je jednobrodna građevina, zasvedena podužnim poluobličastim svodom, sa spoljašnjom trostranom oltarskog apsidom; kasnije je širena po severnoj strani, gde se nalazi Joanikijev grob.

Mnogo puta je rušen i paljen ovaj manastir, poslednji put u Martovskom pogromu 2004. kada je grob Svetog Joanikija otvoren i oskrnavljen. Samo pet godina ranije, nakon bombardovanja, manastir je takođe bio opljačkan, ploča na kivotu sveca razbijena a ikone oskrnavljene. Ali to je samo nastavak tamošnje albanske prakse iz ranijih vremena, to nije bilo ništa novo: recimo, 1941. balisti su srušili isposnicu Sv. Joanikija na padini na severnoj strani, a manastir opljačkali, pa je tom prilikom stradala i vredna zbirka knjiga iz prethodna dva veka. I to uprkos tome što su izgleda Albanci sa tog područja većinom poarbanašeni Srbi: kaže se da svako dreničko albansko selo ima razvalinu srpske crkve.

VIDEO: Pronađena voda u Pećkoj patrijaršiji

(P. L.)